Η Ζάκυνθος, ένα από τα πιο γνωστά και τουριστικά νησιά της Ελλάδας, έχει αντιμετωπίσει διαχρονικά σοβαρά προβλήματα στις βασικές υποδομές της, όπως το αποχετευτικό σύστημα, η ύδρευση, η διαχείριση απορριμμάτων και η μαρίνα. Για να κατανοήσουμε πώς φτάσαμε σε αυτή την κατάσταση, είναι απαραίτητο να εξετάσουμε την πορεία των δημοτικών αρχών από το 1990 έως το 2022, εστιάζοντας στις προτεραιότητες, τα λάθη και την έλλειψη αποτελεσματικότητας.
Η Δεκαετία του 1990: Οι Αρχικές Ευκαιρίες
Κατά τη δεκαετία του 1990, η Ζάκυνθος είχε τη δυνατότητα να αξιοποιήσει ευρωπαϊκά κονδύλια για την ανάπτυξη βασικών υποδομών, καθώς η Ελλάδα εντασσόταν πιο ενεργά στην ΕΕ. Ωστόσο, οι δημοτικές αρχές της εποχής επικεντρώθηκαν σε έργα βιτρίνας, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα τη δημιουργία σύγχρονων υποδομών για αποχέτευση, ύδρευση και διαχείριση απορριμμάτων.
Αιτίες:
• Έλλειψη μακροπρόθεσμου σχεδιασμού.
• Προτεραιότητα σε μικρά, εύκολα έργα για πολιτικό όφελος.
• Ανεπαρκής γνώση και εμπειρία σε θέματα διαχείρισης μεγάλων έργων.
Η Δεκαετία του 2000: Τουριστική Άνοδος, Υποδομές Υπό Πίεση
Η δεκαετία αυτή χαρακτηρίστηκε από την αλματώδη αύξηση του τουρισμού, κάτι που έφερε εισοδήματα, αλλά και πίεση στις ήδη ανεπαρκείς υποδομές. Οι δημοτικές αρχές της περιόδου, αν και είχαν στη διάθεσή τους αυξημένους πόρους, απέτυχαν να δώσουν λύσεις. Το αποχετευτικό σύστημα δεν αναβαθμίστηκε επαρκώς, ενώ η διαχείριση απορριμμάτων άρχισε να γίνεται εμφανώς προβληματική.
Αιτίες:
• Πολιτική ασυνέχεια: Κάθε νέα διοίκηση εγκατέλειπε τα σχέδια της προηγούμενης.
• Έλλειψη τεχνογνωσίας και εξειδικευμένου προσωπικού.
• Συχνή αλλαγή προτεραιοτήτων ανάλογα με τις πιέσεις τοπικών συμφερόντων.
Η Δεκαετία του 2010: Κρίση και Παρακμή
Η οικονομική κρίση που έπληξε την Ελλάδα τη δεκαετία του 2010 επηρέασε σοβαρά και τη Ζάκυνθο. Τα έργα υποδομής υποχρηματοδοτήθηκαν, ενώ οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις, όπως η διαχείριση απορριμμάτων, κατέρρευσαν. Οι εικόνες με τα σκουπίδια στους δρόμους έγιναν καθημερινό φαινόμενο, αμαυρώνοντας την εικόνα του νησιού διεθνώς.
Αιτίες:
• Πλήρης έλλειψη πολιτικής βούλησης για την αντιμετώπιση των χρόνιων προβλημάτων.
• Διοικήσεις με περιορισμένη γνώση, ικανότητα και όραμα.
• Επικράτηση μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων και έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού.
Η Περίοδος 2020-2022: Τα Συνεχιζόμενα Προβλήματα
Παρά την αυξημένη ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για τα προβλήματα, οι δημοτικές αρχές εξακολουθούν να αδυνατούν να φέρουν ουσιαστικές αλλαγές. Η μαρίνα παραμένει αναξιοποίητη, το αποχετευτικό είναι ανεπαρκές και οι υποδομές ύδρευσης συνεχίζουν να υποφέρουν από διαρροές και έλλειψη συντήρησης.
Αιτίες:
• Αδυναμία ανάληψης ευθύνης και ουσιαστικής λογοδοσίας.
• Έλλειψη συνεργασίας με εξωτερικούς φορείς και ειδικούς.
• Εμμονή σε παλαιές πρακτικές διοίκησης, χωρίς καινοτομία.
Γιατί Φτάσαμε Εδώ;
1. Προσωπικές Ανεπάρκειες των Εκλεγμένων Αρχών
Πολλοί από τους εκλεγμένους δημάρχους δεν διέθεταν την απαιτούμενη μόρφωση, τεχνογνωσία ή εμπειρία για να διαχειριστούν αποτελεσματικά τις υποθέσεις του δήμου.
2. Μικροπολιτική και Τοπικισμός
Η εξυπηρέτηση προσωπικών συμφερόντων και η αποφυγή δύσκολων αποφάσεων συνέβαλαν στην καθυστέρηση των απαραίτητων έργων.
3. Ανεπαρκής Διαφάνεια και Συμμετοχή
Η έλλειψη διαβούλευσης με φορείς και ειδικούς είχε ως αποτέλεσμα αποσπασματικές και μη βιώσιμες λύσεις.
4. Κακή Οικονομική Διαχείριση
Πόροι που θα μπορούσαν να διατεθούν για βασικές υποδομές δαπανήθηκαν σε έργα βιτρίνας ή χάθηκαν λόγω κακής διαχείρισης.
Τι Πρέπει να Αλλάξει;
• Εκλογή Καταρτισμένων Ηγετών: Ανάγκη για ηγέτες με γνώση, εμπειρία και αίσθηση ευθύνης.
• Μακροπρόθεσμος Σχεδιασμός: Δημιουργία και εφαρμογή ενός δεκαετούς στρατηγικού πλάνου.
• Διαφάνεια και Συμμετοχικότητα: Συνεχής διαβούλευση με ειδικούς, επιχειρήσεις και κατοίκους.
• Συνεργασία με Ειδικούς: Εμπλοκή εξωτερικών συμβούλων και μηχανικών για τη μελέτη και υλοποίηση έργων.
Η Ζάκυνθος μπορεί να ξεπεράσει τα προβλήματά της, αλλά απαιτείται μια συνολική αλλαγή νοοτροπίας, προσέγγισης και ηγεσίας.