Η Ζάκυνθος, με την πλούσια ιστορία και τις ποικίλες πολιτισμικές επιρροές, ανέπτυξε μοναδικά έθιμα από το 1000 έως το 1900. Οι μαρτυρίες περιηγητών και άλλες πηγές φωτίζουν αυτές τις παραδόσεις. Ακολουθούν δέκα χαρακτηριστικά έθιμα της περιόδου:
1. Εορτασμοί του Αγίου Διονυσίου: Ο Άγιος Διονύσιος, προστάτης του νησιού, τιμάται με μεγαλοπρέπεια. Οι λιτανείες και οι θρησκευτικές τελετές συγκεντρώνουν πλήθος πιστών, όπως αναφέρουν περιηγητές του 18ου αιώνα.
2. Βενετσιάνικος Γάμος: Κατά την Ενετοκρατία (1484-1797), οι γάμοι στη Ζάκυνθο επηρεάστηκαν από βενετσιάνικα έθιμα, με πολυτελείς τελετές και ενδυμασίες, όπως περιγράφουν περιηγητές της εποχής.
3. Καντάδες και Σερένατες: Η μουσική παράδοση της Ζακύνθου περιλαμβάνει τις καντάδες, ρομαντικά τραγούδια που τραγουδούσαν οι νέοι κάτω από τα παράθυρα των αγαπημένων τους, όπως σημειώνουν περιηγητές του 19ου αιώνα.
4. Πασχαλινά Έθιμα: Το Πάσχα στη Ζάκυνθο χαρακτηρίζεται από μοναδικές τελετές, όπως η περιφορά του Επιταφίου με συνοδεία φιλαρμονικών, που εντυπωσίαζαν τους επισκέπτες του 19ου αιώνα.
5. Κατασκευή Μαντολίνων: Η Ζάκυνθος φημιζόταν για την κατασκευή μαντολίνων, με τεχνίτες που δημιουργούσαν εξαιρετικά όργανα, όπως αναφέρουν περιηγητές του 18ου αιώνα.
6. Χορός του Ζαλόγγου: Παρόλο που το Ζάλογγο βρίσκεται στην Ήπειρο, η ιστορία του επηρέασε και τη Ζάκυνθο, με αναπαραστάσεις του χορού από τοπικούς συλλόγους, όπως σημειώνουν πηγές του 19ου αιώνα.
7. Ενετικές Μάσκες: Κατά την περίοδο του Καρναβαλιού, οι Ζακυνθινοί φορούσαν ενετικές μάσκες και συμμετείχαν σε γιορτές, έθιμο που περιγράφουν περιηγητές του 17ου αιώνα.
8. Θεατρικές Παραστάσεις: Η Ζάκυνθος είχε έντονη θεατρική παράδοση, με παραστάσεις επηρεασμένες από την ιταλική Commedia dell’arte, όπως αναφέρουν πηγές του 18ου αιώνα.
9. Λιτανείες για την Παναγία: Οι λιτανείες προς τιμήν της Παναγίας, ιδιαίτερα τον Δεκαπενταύγουστο, ήταν σημαντικό μέρος της θρησκευτικής ζωής, όπως σημειώνουν περιηγητές του 16ου αιώνα.
10. Παραδοσιακή Ενδυμασία: Οι Ζακυνθινοί φορούσαν ενδυμασίες με έντονες βενετσιάνικες επιρροές, με πολύχρωμα υφάσματα και περίτεχνα σχέδια, όπως περιγράφουν επισκέπτες του 17ου αιώνα.
Αυτά τα έθιμα αντικατοπτρίζουν την πολιτιστική ταυτότητα της Ζακύνθου και τις επιρροές που δέχτηκε το νησί κατά τη διάρκεια των αιώνων.